«Отиш учун энг қулай жой ўша бўлган» ­– қотил қандай қилиб Трампга бу қадар яқин бора олди?

Трампни отишгач одамларда ҳақли савол пайдо бўлди: бутун дунёдаги муаммоларни ҳал қила олишини иддао қиладиган давлат қандай қилиб собиқ ва катта эҳтимол бўлажак президентини 20 ёшли ҳаваскор отишига йўл қўйди? Чиндан ҳарбий бюджети триллион долларга етган, дунёда энг кўп махсус қўшинларга эга Америка қандай қилиб салкам президентни отишларига йўл қўйиши мумкин? BBC суиқасддаги хавфсизлик билан боғлиқ фикрларни жамлади.

Полиция «ҳашарга чақирилган»

Суиқасд атрофидаги воқеаларга қараганда, афтидан, Америкада ҳам ташкилотларни «ҳашарга чақириш» тизими мавжуд кўринади. АҚШ Махфий хизмати расмий вакили Энтони Гулиелмининг сўзларига кўра, бу ташкилот агентлари митинг каби йирик тадбирлар хавфсизлигини таъминлаш учун етарли эмас ва улар полиция ёрдамига умид қилишади. Бу гапдан келиб чиқадики, президентликка номзодни қўриқлаш тўғридан тўғри полиция вазифасига кирмайди ва улар шунчаки Махфий хизматга ёрдамчи ўлароқ (яъни ҳашарга) жалб қилинади.

Махфий хизмат вакилига кўра, ташкилот агентлари митинг ўтказилган майдон ичкарисидаги хавфсизлик учун жавоб берган. Маҳаллий полиция эса атрофдаги объектларни, хусусан, қотил томида бўлган бинони қўриқлаши керак эди. BBC билан суҳбатлашган маҳаллий шериф маъмурияти эса қотил фойдаланган хусусий объект учун улар жавобгар эмаслигини айтган.

Шериф ўз ихтиёрида бўлган барча ресурсларни тадбирга жалб қилганини билдирган. Унда Трамп ўлишига бир бахя қолган фожиа қандай содир бўлди? Хавфсизлик тизгини қаерда узилди? Шериф Майкл Слуп қўриқлашни ташкил этишда хато бўлганини тан олган, лекин бунда айнан бир томонни айблаш тўғри эмаслигини қўшимча қилган.

Одамлар қурол билан томга чиқиб кетган қотилни пайқагани, у ҳақда полицияга хабар бергани тасвирланган видео ҳам тарқалди. Гувоҳлар эълон қилган видеода одамлар қотилни суиқасддан камида икки дақиқа аввал кўрганини билиш мумкин. Баъзи хабарларга кўра, Крукс томга нарвонда бемалол чиқиб борган.

Махфий хизмат директори Кимберли Читлга кўра, Крукс Трампга ўқ узган бино ичида полициячилар бўлган. Мулозим бу гапи билан қотил Трампга ўқ узишида бевосита полицияни айблаган. Табиийки, америкаликларда Махфий хизмат агентлари ва полиция нега ўз ҳаракатларини мувофиқлаштирмагани борасида саволлар пайдо бўлган. Қотил қандай қилиб Трампга бу қадар яқинда жойда қурол билан пайдо бўлди, демоқчи америкаликлар, хусусан.

BBC нашри ёзишича, жиноятчи томида бўлган бино ичида уч нафар мерган ҳам бўлган. Нашр 2002 йилдан 2010 йилгача сайлов митингларида хавфсизликни таъминлашда қатнашган собиқ агент Жейсон Рассел билан суҳбатлашган. Унинг сўзларига кўра, Махфий хизмат бундай катта тадбирларда хавфсизликни таъминлаш учун полиция ёрдамидан фойдаланиши табиий, чунки Махфий хизматда агентлар сони чекланган.

Расселга кўра, бундай тадбирларда Махфий хизмат агентлари митинг ўтказиладиган жойни танлайди, у ерда хавфсизликни таъминлаш бўйича чора ишлаб чиқади ва бу ҳақда маҳаллий полицияни хабардор қилади. Собиқ агент ва ҳозирда хавфсизлик бўйича консалтинг компанияси асосчиси киллер аниқланган тақдирда ҳам у ҳақда Махфий хизмат агентларига хабар беришга камида 10 сония вақт кетишини айтади. «Қотил бу вақтда ишини битиришга улгуриши мумкин», дейди суҳбатдош.

NBC News икки манбасига асосланиб, Махфий хизмат тадбир бошланишидан аввал айнан қотил бўлган томни қўриқлаш ноқулай бўлган жой сифатида қайд этганини ёзди. Собиқ агент Рассел ҳам воқеа жойини кузатиб том хавфли нуқта бўлганини қайд этган. Унинг фикрича, Махфий хизмат том яқинига полиция зобитларини жойлаштириши керак бўлган, аммо нима учундир бундай қилинмаган.

АҚШ армиясида 21 йил хизмат қилган Томас Глисон журналистлар билан суҳбатда кимдир митингда Трампни ўлдирмоқчи бўлса, бу иш учун Крукс чиққан том энг идеал жой эканини айтган. «Бу жой саҳнага яқин ва отиш учун жуда қулай нуқтада жойлашгани ҳисобга олинса, у ерни қаттиқроқ қўриқлаш керак бўлган», дейди собиқ ҳарбий.

«АҚШ хавфсизлик тизими учун шармандалик»

Суиқасд фонида АҚШ Махфий хизмати ва митингда хавфсизликни таъминлаши керак бўлган идораларга босим ортиб бормоқда. Мамлакат Ички хавфсизлик вазири Александр Майоркас бўлиб ўтган воқеани шармандалик деб атади. Махфий хизмат директори Кимберли Читл айни дамда бўлиб ўтган воқеа қандай содир бўлгани ҳақида маҳаллий полиция билан муҳокама олиб борилаётганини таъкидлаган. У барча жавобгарликни зиммасига олиши, лекин истеъфога чиқмаслигини айтди.

Читл хоним 22 июл куни Вакиллар палатасида ҳисоб бериши керак. Республикачилар партияси ҳам Махфий хизматга босим ўтказиб, митингга тайёрланишга оид барча режалар, харита, диаргамма, аудио ва видеоларни тақдим этишни талаб қилмоқда.