ЖЧ-2026 қуръаси: рақиблар, тақвим ва Роналду ҳақида

Ниҳоят жаҳон чемпионати финал босқичи учун кўпчилик кутган қуръа ташлангач, мундиал картинаси ҳамманинг кўз олдида намоён бўлди. Ўйинлар қайси пайтда бўлади, рақиблар ким, плей-офф эҳтимоли қандай, ёзгача мулоҳаза қилиш учун мавзу жуда кўп.

Масалан, Бразилия, Шотландия ва Марокашдан иборат гуруҳ бизга 1998 йилги Франция мундиали ва айнан бразилияликлар туфайли кўзда ёш билан турнирни тарк этган Марокашни эслатиб юборади. Франция эса 2002 йилги оғриқли мағлубият учун Сенегалдан қасос олиши мумкин. Агар ҳаммаси кутилгандек кетса, Месси ва Роналду чоракфиналда тўқнаш келишини ҳозирдан ҳисоблаб бўлишди. Узоққа бормайлик, ҳатто очилиш ўйини ҳам таниш – Мексика ва Жанубий Африка. Бу жамоалар ЖЧ-2010 турнирини Равшан Эрматов ҳуштаги билан бошлаб беришган, фақат ўшанда мезбон Мексика эмас, африкаликлар эди.

Хуллас, гаплашадиган гаплар кўп, аммо илк таассуротларни табиийки, Ўзбекистон миллий жамоасига урғу қаратган ҳолда тақдим этамиз.

Канадага борамизми?

Тақвимга кўра, биринчи ўйин Колумбияга қарши 17 июн куни Мехикода, афсонавий «Ацтека» стадионида ўтади. Ушбу стадион ўз бағрига 87 мингдан ортиқ мухлисни сиғдира олади ва қитъадаги энг катта стадион ҳисобланади, дунёда эса кучли бешталикка киради. «Ацтека» «Маракана» каби икки марта мундиал финалини қабул қилгани билан ҳам тарихга кирган. Дебют учун ажойиб стадион. Ушбу учрашув Тошкент вақти билан эрталабки соат 08:00 да бошланади. Бу ўйин 1-турни ёпиб ҳам беради.

Иккинчи турда Португалияга қарши ўйинимиз 23 июн куни АҚШда бўлиб ўтади. 71 минг мухлисга мўлжалланган NRG Stadium Техаснинг Ҳюстон шаҳрида қад кўтарган. Бу учрашув Тошкент вақти билан кечки соат 22:00 да бошланади.

Ҳал қилувчи сўнгги тур ўйинига ҳам АҚШ, Атлантадаги Mersedes-Benz Stadium ўйингоҳи мезбонлик қилади. Учрашув эрталабки соат 05:30 га белгиланган. Қизиғи, ушбу стадион аслида ўзбекистонликларга бегона эмас. ЖЧ-2026 саралаш босқичи бошланишидан олдин Сречко Катанец бошчилигидаги жамоа Мексикага қарши ўртоқлик ўйинида 3:3 ҳисобида дуранг қайд этган, ўйин айнан Атлантадаги мазкур стадионда бўлиб ўтганди.

Эътиборли жиҳати, Ўзбекистон мундиалда учала мезбон давлатда ҳам ўйнаш имкониятига эга. Бунинг учун жамоа гуруҳда 2-ўринни эгаллаши талаб этилади. Ана ўшанда плей-оффни L гуруҳи иккинчи жамоасига қарши Торонтода бошлаймиз. Агар 3-ўрин орқали чиқилса, плей-оффда ҳам Атлантада қоламиз.

Қанча очко керак?

Шу пайтгача жаҳон чемпионати гуруҳ босқичида ҳам қизиқарли интригалар, «ўлим гуруҳлари»га ўрганиб қолган кўпчилик мухлислар 48 та жамоадан иборат форматдаги гуруҳлар таркибидан норози бўлгани шубҳасиз. Чунки аксарият гуруҳларда бўлажак ғолибларни ҳозирдан тахмин қилиш мумкин. Гуруҳлардаги учинчи ўрин эгалариларда ҳам имконият бўлиши эса интригани янада пасайтириб юборади.

Тўғри, 1994 йилги мундиалгача ҳам гуруҳларда 3-ўрин вакиллари плей-оффга чиқишган, аммо у пайтда гуруҳлар сони 6 та бўлар, ҳар бир гуруҳ камида учта кучли жамоадан ташкил топарди. Кейинчалик иштирокчилар сони 32 тага оширилган форматда эса фақат 1 ва 2-ўринни эгаллаган жамоалар гуруҳдан чиқадиган бўлишган.

Ҳам гуруҳлар таркиби кучсизлангани, ҳам имкониятлар кенгайгани – турнирнинг қарийб учдан иккисини ташкил қиладиган гуруҳ босқичининг қизиқарлилик даражасини тушириб юборгандек кўринмоқда. Балки ФИФА 1/16 финал босқичидан воз кечиб, ҳар бир гуруҳ ғолиблари ва 4 нафар энг яхши 2-ўрин соҳибини плей-оффга чиқаргани яхшироқ бўлармиди? Шунда ҳар бир гуруҳда 1-ўрин учун қаттиқ курашга гувоҳ бўлардик.

Албатта, бу бизнинг дардимиз эмас. Худди йўлланмалар сони билан бўлганидек, Ўзбекистон учун гуруҳдан чиқадиганлар қанча кўп бўлса шунча яхши.

Регламентга кўра, 3-ўринни олган жамоаларда ҳам кейинги босқичга чиқиш имконияти бўлади, аммо ҳаммасида эмас. 12 гуруҳдан 1-2 ўринлар 24 жамоани ташкил қилса, яна 8 энг яхши кўрсаткичга эга учинчи ўрин соҳиблари ҳам 1/16 финалга йўлланма олишади.

Таққослаш ва чамалаш учун яқинда худди шу форматда бўлиб ўтган ўсмирлар ўртасидаги жаҳон чемпионатига қараш мумкин. Ўшанда 4 та жамоа 4 очко, яна 4 жамоа 3 очко билан кейинги босқичга ўтган. Уч очколиларнинг учтаси тўплар нисбатида ижобий фарққа эга эди. Яъни гуруҳда 4 очко катта эҳтимол билан плей-оффни кафолатлайди, 3 очко эса баъзи шартларда етарли бўлиши мумкин. Бунинг учун масалан, Ўзбекистон дастлабки икки турда Колумбия ва Португалияга ютқазадиган бўлса, кичикроқ ҳисобни сақлаб қолиши керак бўлади. Катта эҳтимол билан, ҳаммаси сўнгги турдаги рақибга қарши ўйинда рўй беради. Яъни ҳар қандай ҳолатда Ўзбекистонда сўнгги тургача имконият сақлаб қолинади

Конго ДР ёки Ямайка?

12 гуруҳдан олтитасида гуруҳлар таркиби тўлиқ шаклланмаган. Март ойида бўладиган қитъалараро ва УЕФА плей-оффида яна олти иштирокчи жамоа аниқланади. Тўртинчи саватчадан бизга УЕФА вакили тушмагани албатта, омадимиз келганини англатади, аммо ҳозирги қуръа ҳам ўта омадли деб бўлмайди. Зеро, Янги Зеландия, Ҳаити ёки Кабо Верде каби жамоалар тушганида имконият бироз юқори бўларди.

Гуруҳимизнинг тўртинчи вакили Конго ДР, Ямайка ва Янги Каледония жамоалари ўртасидаги плей-оффда аниқланади. Аввал Ямайка ва Янги Каледония ўзаро баҳслашади ва ғолиб жамоа Конго Демократик республикаси жамоасига қарши йўлланма учун финал баҳсида куч синашади. Агар рейтингга, жамоалар таркибига қараб баҳо берилса, табиийки, бу учликда конголиклар фаворит ва катта эҳтимол билан учинчи рақиб айнан Африка вакили бўлади.

Конго ДР икки карра Африка чемпиони, 1974 йилги жаҳон чемпионати иштирокчиси саналади. Саралашнинг гуруҳ босқичида Камерунни, плей-оффда эса Нигерияни енгиб чиққани эътиборга олинса, ушбу жамоа жиддий муаммо туғдириши тайин. Жамоа таркибида Европада тўп сурадиган легионерлар жуда кўп.

Ўзбекистонлик мухлисларга «Манчестер Юнайтед» орқали яқинроқ таниш бўлган, айни пайтда эса АПЛнинг бошқа клублари «Бёрнли» ва «Вест Ҳэм»да ўйнаётган Аксел Туанзебе ва Аарон ван Биссака ҳам Конго ДР миллий жамоаси аъзолари ҳисобланишади. Жамоа тўпурари ва энг тажрибали футболчиси, 34 ёшли Седрик Бакамбу эса анчадан буён Ла Лига жамоаларида ўйнаб келади, ҳозирда «Бетис» клуби аъзоси. Шунингдек, айни пайтда Англияда кашфиёт бўлаётган «Сандерленд» клубида ўйновчи Артур Масуаку ва Ноа Садики ҳам шу мамлакатдан. Масуаку кўпроқ захирадан тушиб турса, 20 ёшли Садики ҳамма ўйинда асосий таркибда ҳаракат қилган. Жамоада Франция, Белгия, Шотландия, Полша ва Испания чемпионатининг бошқа жамоаларидан ҳам футболчилар бор.

Хуллас, агар четдан қараб солиштирсак, ушбу жамоа кўпчилик ўйлаганидек, гуруҳ аутсайдери эмас, ҳатто Ўзбекистонга қараганда тажрибали ва кучлироқ таркибга эга. Ушбу жамоага қарши ўйинга чўнтакдаги уч очко сифатида эмас, худди Колумбия ё Португалияга қарши бўлганидек, жиддий қараш ва пухта тайёрланиш шарт бўлган оғир учрашув сифатида қараш лозим.

Колумбия – энг оғир рақиб

Бир пайтлар, айниқса 90-йилларда Колумбиянинг жаҳон футболидаги ўрни бироз бошқача бўлган. У пайтларда нафақат Африка, балки Лотин Америкасидаги бошқа мамлакатларнинг ҳам Европа клублар футболидаги ўрни пастроқ бўлган ва бу табиий. Сабаби, ҳар бир клуб асосий таркибда кўпи билан 3 нафар легионерни ўйнатиш мумкин эди. Шу туфайли Европада тўп сурадиган америкаликлар ҳозиргидек кўп эмасди.

Шу фонда Колумбия КОНМЕБОЛнинг Бразилия ва Аргентинадан кейинги энг юлдузли жамоаси ҳисобланарди. Деярли ҳар жаҳон чемпионати олдидан Пеле айнан шу юрт жамоасини фаворит сифатида тилга олар, аммо тахминлар ўзини оқламай, колумбияликлар гоҳ Камерун, гоҳ Руминия каби камтар жамоаларга ютқазиб, турнирни тарк этишарди. Мана шу доимий юқори кутилмалар Колумбия жамоаси муҳитини токсиклаштирар, Игитанинг хатоси каби ёрқин хатолар, ўз дарвозасига гол уриб қўйган Эскобарнинг ўлдириб кетилиши каби воқеалар эса уларни анча ёқимсиз, ишончни оқламайдиган, етарлича балансга эга бўлган муаммоли жамоага айлантирарди.

Ҳозирги пайтда бунинг бутунлай акси. Колумбия Уругвай билан бирга энг меҳнаткаш, жисмонан бақувват, енгиш ўта қийин бўлган жамоа ҳисобланади. Ўтган ойда биз ўртоқлик ўйинини айнан Уругвайга қарши ўтказганимиз фойда бўлган дейиш мумкин, шу ўйин бўлмаганда ҳам, кейинги спарринг рақиб сифатида айнан Уругвайнинг танланиши мақсадга мувофиқ бўларди. Ўша ўртоқлик ўйинида биз тўлиқ таркибда ҳаракат қилмаган бўлсак-да, Уругвайнинг жисмоний тайёргарлиги фонида камчиликлар яққол кўзга ташланди ва Фабио Каннаваро ҳам муаммо сифатида айнан шу жиҳатни кўп бор тилга олди. Айни пайтда Колумбия таркиб жиҳатидан Уругвайдан ҳам кучли ва мутахассислар томонидан мундиалда ғолиб чиқиши мумкин бўлган даъвогарлар ўнталигига кирган.

Жамоа таркибини тилга олганда айни пайтда Европада порлаётган Дениэл Мунйоз, Луис Диас, Ричард Риос каби футболчиларни эътироф этишдан ташқари, Лотин Америкаси ўлкаларига хос яна бир жиҳатни ҳам айтиб кетиш керак. Одатда Чили, Уругвай, Парагвай, Мексика ё Колумбия каби жамоаларда одатда мухлислар назаридан йўқолган, аммо айнан йирик турнирларда юқори спорт формаси намойиш этиб ўзини эслатадиган юлдузлар доим бўлади. Хамес Родригесни масалан, худди шундай, мундиал учун яралган футболчилар сирасига киритиш мумкин.

Аргентиналик мутахассис Нестор Лоренцо бошчилигидаги Колумбия миллий жамоаси саралаш ўйинларини ҳам жуда кучли ўтказди ва фақат Бразилия ва Аргентинадан кейинги учинчи ўринни эгаллади. Ўз майдонидаги учрашувларда ҳар икки номдор рақибни ҳам мағлуб этди. Албатта, Мексикадаги стадион бизга қарши учрашувда Колумбиянинг уй стадионига айланишига шубҳа йўқ.

Португалия миллий жамоаси асоси «Манчестер Сити», «ПСЖ» каби топ-клублардан тузилган ва катта эҳтимол улар Чемпионлар Лигасида ҳам охирги босқичларга қадар боришади. Мундиалдаги гуруҳ баҳсларида Португалияда жисмоний чарчоқ аломатлари бўлиши ёки масалан, Ўзбекистонни менсимаслик, Криштиану кўпроқ гол уриши учун ҳаракат қилиш каби факторлар кичик бўлса-да, яхшироқ сценарийга йўл очиб қолиши мумкин. Умид қилса бўлади. Аммо Колумбия гуруҳдан чиқиш учун айнан 1-турда уч очкони қаттиқ хоҳлайдиган, бизнинг асосий камчилигимиз бўлган жисмоний томондан мукаммал бўлган рақиб саналади ва Ўзбекистон илк ўйинни мукаммал ўтказиши шарт.

Мингинчи голни яқиндан кўрамизми?

Ўз вақтида Пеленинг фаолиятидаги 1000-голи узоқ куттиргани, охири футбол қироли бу вазифани пеналти орқали уддалагани ҳақида кўп эшитганмиз. 2026 йил футболда бошқа бир буюк воқеанинг гувоҳи бўлиши – Криштиану Роналду ўз фаолиятидаги мингинчи голини уриши мумкин. Шунда, португалиялик ҳужумчи, ўзининг таъбири билан айтганда, «минглик клуби»нинг ҳамма голи видеога ёзилган ягона аъзосига айланади.

Айни пайтда Роналдуда 954 гол бор. Футболчи тўп сурадиган «Ан Наср» мундиалгача яна 28 ўйинда майдонга тушади. Шунингдек, ОФК кубоги плей-офф ўйинлари, ички кубок учрашувлари ҳам қўшилиши мумкин. Яна Португалия миллий жамоасининг март ойидаги расмий ўртоқлик ўйинлари қўшиладиган бўлса, Криштиануда биз билан ўйингача назарий томондан 40 га яқин учрашувда қатнашиш имконияти бўлади.

Албатта, Роналду жаҳон чемпионатига тайёргарлигига урғу бериши ва баҳорги ўйинларда жисмоний ҳолатини яхши сақлаб туриш учун бироз эҳтиёткорлик қилиши мумкин. Аммо агар у мингинчи голини айнан мундиалда уришни ният қилса, бироз шошилишига тўғри келади.

Энди тасаввур қилинг, мана шу қирққа яқин ўйинларда Роналду 45 гол уришни уддаласа ва Ўзбекистонга қарши ўйинда унинг мингинчи голни уриш эҳтимоли пайдо бўлса? Ўткир ёки Абдувоҳидга омад тилаган ҳолда, шундай катта воқеанинг иштирокчиси бўлиш ёки гол кутадиган бутун дунёнинг ҳафсаласини пир қилиш футболчиларимиз чекига тушса, ажойиб бўларди, шундай эмасми?

Қаҳрамон Асланов