Putin Dushanbeda Aliyev bilan «yarashdi»

Putin 9 oktyabr kuni Tojikistonga davlat tashrifi bilan keldi. U Dushanbeda MDH davlatlari rahbarlari kengashi yig‘ilishi doirasida ozarboyjonlik hamkasbi bilan uchrashdi – bu ularning o‘tgan yil oktyabr oyidan buyon ilk uchrashuvi bo‘ldi.

Joriy yil sentabrida Putin va Aliyev Xitoydagi ShHT sammiti vaqtida to‘qnash kelishgan, ammo o‘shanda to‘laqonli muloqot ro‘y bermagandi.

Shuningdek, Putin va Aliyev ancha vaqt davomida telefonda ham gaplashishmagan. 7 oktyabr kuni Aliyev Rossiya prezidentini tug‘ilgan kuni bilan tabriklash uchun qo‘ng‘iroq qildi, ammo bungacha ularning oxirgi telefon muloqoti mart oyida bo‘lgandi.

{Yii::t(}

O'tkazib yuborish 6s

O'tkazib yuborish

Putin va Aliyevning oxirgi uchrashuvidan buyon o‘tgan bir yil mobaynida Rossiya va Ozarboyjon munosabatlari faqat yomonlashib bordi.

Tomonlar o‘rtasidagi birinchi diplomatik mojaro 2024 yil dekabr oyi oxirida «Ozarboyjon havo yo‘llari» aviakompaniyasining yo‘lovchi samolyoti halokatga uchrashi bilan bog‘liq. O‘shanda Ozarboyjon poytaxti Bokudan Rossiyaning Grozniy shahriga parvoz qilgan Embraer E190 layneri Qozog‘iston hududida qulab tushgandi. Natijada bortda bo‘lganlardan 38 nafari halok bo‘lgan, faqat 29 kishi tirik qolgandi.

Aviahalokat Rossiya havo hujumidan mudofaa tizimlari ukrain dronlarinin Kavkaz hududiga hujumlarini qaytarishi chog‘ida ro‘y bergan. Ozarboyjon hukumati samolyotni Rossiya havo hujumidan mudofaa tizimi uchirgan raketa urib tushirganini ma’lum qilgan. Moskva esa hodisa uchun rasman aybini tan olishdan bosh tortgandi.

Joriy yilning iyul oyida Aliyev Ozarboyjon Rossiyadan hech qanday asosli javob olmaganini va xalqaro sudga murojaat qilish niyatida ekanini aytgandi. Shu bilan birga, u Ozarboyjon samolyoti bilan bog‘liq hodisani va 2014 yilda Donbass osmonida Malayziyaning «Boing» samolyoti urib tushirilgani bilan qiyoslab, Haagadagi Xalqaro jinoiy sud samolyot qulashi uchun Rossiyani aybdor deb topganini eslatdi.

«Biz nima bo‘lganini bilamiz va buni isbotlay olamiz, Rossiya rasmiylari barchasidan xabardor ekanini ham bilamiz. Samolyotning fyuzelyaji butunlay ilma-teshik bo‘lgandi. Samolyot ichida shrapneldan yaralangan ikki kishi bor edi. Shuning uchun bu samolyotni Ukraina droni urib tushirgani haqidagi fikr mutlaqo bema’ni. Bu bog‘cha bolalari uchun aytiladigan ertak», – degandi Aliyev.

Payshanba kungi uchrashuvda Putin gapni «nisbatan nozik mavzu»dan boshlashni taklif qildi. Putin ilk marta Ozarboyjon samolyoti Rossiya havo hujumidan mudofaa tizimlari tufayli shikastlanganini tasdiqladi, shuningdek, Rossiya osmonida ro‘y bergan fojia uchun uzr so‘radi.

Shu bilan birga, u bu fojia bir necha holatlar bilan bog‘liqligini aytib, birinchi sabab Rossiya osmonida Ukraina dronlari bo‘lganida ekanini aytgan.

«Hozir umuman olganda, bu fojianing sabablari haqida gapirish mumkin. U bir necha holatlar bilan bog‘liq. Birinchisi, osmonda Ukraina dronlari bo‘lgan. O‘sha kuni biz Rossiya chegarasini kesib o‘tgan uchta dronni qayd etganmiz.

Ikkinchi sabab - Rossiya havo hujumidan mudofaa tizimidagi texnik nosozliklar. Otilgan ikkita raketa samolyotga to‘g‘ridan-to‘g‘ri zarba bermadi, agar shunday bo‘lganida, u o‘sha joyda yerga qular edi. Raketalar taxminan o‘n metr masofada portladi», – dedi Putin.

Uning so‘zlariga ko‘ra, samolyotga raketaning zarba beruvchi elementlari emas, katta ehtimol bilan parchalari urilgan va aynan shuning uchun pilot buni qushlar galasi bilan to‘qnashuv sifatida qabul qilib, rossiyalik dispetcherlarga shunday ma’lumot bergan.

Rossiya prezidenti samolyot bilan bog‘liq fojia Rossiya osmonida sodir bo‘lgani uchun allaqachon uzr so‘raganini aytdi. U halokatda qurbon bo‘lganlarning oilalariga yana bir bor hamdardlik bildirib, Rossiya halokat sabablarini o‘rganishda yordam berayotganini qo‘shimcha qildi.

«Albatta, bunday fojiali holatlarda talab qilinadigan hamma narsa Rossiya tomonidan amalga oshiriladi, jumladan kompensatsiyalar bo‘yicha, shuningdek, barcha mansabdor shaxslarning xatti-harakatlariga huquqiy baho beriladi», – deb qo‘shimcha qildi Putin.

Rossiya prezidentining aytishicha, AZAL samolyoti uchuvchisiga Maxachqal’aga qo‘nish taklif qilingandi, biroq u Bokuga, keyin esa Qozog‘istonga borishga qaror qilgan.

Putin shuningdek, Ozarboyjon prezidentiga bu ma’lumotni go‘yoki biroz oldinroq, uchrashuv arafasida Moskvaga qo‘ng‘iroq qilib, AZAL samolyoti halokati bo‘yicha tekshiruvda qo‘shimcha tafsilotlar bor-yo‘qligini so‘raganida olganini aytgan.

Aliyev bunga javoban Putinga Ozarboyjon samolyoti halokati sabablarini aniqlashni o‘z nazorati ostida ushlab turgani uchun minnatdorchilik bildirdi. Bu safar u hech qanday tanqidiy fikr bildirmadi.

Rossiya va Ozarboyjon o‘rtasidagi ikkinchi diplomatik mojaro 2025 yil iyun oyida Yekaterinburgda ozarboyjonliklar diasporasi vakillari hibsga olinganidan keyin avj oldi.

O‘shanda Rossiya xavfsizlik kuchlari 2000-yillar boshidagi qotilliklar ishi bo‘yicha asli kelib chiqishi Ozarboyjondan bo‘lgan bir guruh shaxslarni hibsga olgan, ikki gumonlanuvchi hibsga olish chog‘ida halok bo‘lgandi. Rossiya rasmiylari ular yurak yetishmovchiligidan vafot etganini da’vo qilgan bo‘lsa, Ozarboyjondagilar o‘limga qattiq kaltaklash sabab bo‘lganini ta’kidladi.

Bunga javoban Bokuda sakkiz nafar rossiyalik giyohvand moddalar kontrabandasi va kiberjinoyatlarda ayblanib, namoyishkorona qo‘lga olindi.

Bundan tashqari, Ozarboyjon hukumati Bokudagi «Rus uyi»ni yopib, uning xodimlarini josuslikda aybladi, «Sputnik Ozarboyjon» nashri direktori va bosh muharriri hibsga olindi, Moskva ekstraditsiya qilishni so‘ragan rossiyalik sobiq sudya Yelena Xaxaleva esa hibsdan ozod qilindi. Shuningdek, Ozarboyjon rasmiylari Rossiya fuqarolarining mamlakatda qolish muddatini yiliga 90 kungacha qisqartirdi.

Aliyev payshanba kuni Putin bilan uchrashuvda Rossiya-Ozarboyjon munosabatlarida, uning fikricha, yaxshi dinamika bo‘lganini aytdi.

«Bu yil munosabatlar muvaffaqiyatli rivojlandi, jumladan, siz aytganingizdek, tovar ayirboshlashda ham, boshqa barcha yo‘nalishlarda ham yaxshi dinamika kuzatilmoqda – hech qayerda sekinlashish va ortga qaytish kuzatilmadi», – dedi Ozarboyjon rahbari.

Ikki davlat rahbarlarining uchrashuvi bir soatga yaqin davom etgan.