“Олма сиркаси” — ўзини касалга чиқариб, машҳурликка эришган блогер ҳикояси

Австралиялик блогер Белл Гибсон – замонамизнинг энг машҳур қаллобларидан. У йиллар давомида ўзини саратонга чалинган деб кўрсатиб, гўёки парҳез ва анъанавий тиббиёт ёрдамида даволанаётганини иддао қилиб келган. Ўзидан “саломатлик гуру”сини ясаб олган фирибгар ҳатто ўз мобил иловаси ва рецептлар китобини ҳам сотувга чиқарган.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Netflix'да “Олма сиркаси” номли мини-сериал чиқди. Сериалда ўзини гўёки саратон касаллигига чалинган ва ўзини ўзи табиий йўл билан даволаётгандек қилиб кўрсатган фирибгар ҳақида ҳикоя қилинади.

Бу фирибгарнинг исми – Белл Гибсон ва у тўқима персонаж эмас. 1991 йилда Австралияда туғилган Гибсон 2013-2015 йилларда ижтимоий тармоқларда инфлюэнсер даражасига чиққан. Forbes журнали унинг қандай қилиб сохта “саломатлик гуруси”га айлангани ва бирдан ҳаммасидан айрилгани ҳақида ҳикоя қилиб берди.

Сохта муваффақият

Белл Гибсон 2013 йил май ойида Instagram'да @healing_belle номли аккаунт очади. Аккаунтнинг номи “Тузалаётган Белл” маъносини англатади. У одамларни лақиллатишни бошларкан, 2009 йили унга мия саратонининг охирги босқичи ташхиси қўйилгани ҳақида ёзган. Гўёки шифокор унга: “Сенда хавфли ўсимта бор, Белл. Сен ўляпсан. Атиги олти ҳафта, энг кўпи тўрт ой умринг қолди”, деган. Гибсон ўзидаги саратоннинг сабаби сифатида одам папилломаси вирусига қарши вакцинани кўрсатган.

Гибсон замонавий тиббиёт ёрдам бермаганини, балки фақат соғлом овқатланиш, машқлар ва комплекс ёндашув асосидаги чора-тадбирлар уни сақлаб қолганини айтган. Бу “мўъжизавий” ҳикоя эса тезда юз минглаб обуначиларни ўзига жалб қилган.

Шу тариқа, Гибсон қисқа муддатда Австралиядаги энг машҳур инфлюэнсерлардан бирига айланди. Унинг саҳифасига 200 мингдан ортиқ одам обуна бўлди. У тезда машҳурликдан фойда олишни ўйлади ва ўша йилнинг ўзида “The Whole Pantry” номли соғлом овқатланиш ҳақидаги мобил иловасини чиқарди. Иловани биринчи ойдаёқ 200 минг марта юклаб олишди ва Гибсон тахминан 1 млн доллар ишлаб олди.

Ўшанда Apple компанияси Гибсоннинг иловасини “йилнинг энг яхши озиқ-овқат ва ичимлик иловаси” деб тан олган. Elle Australia нашри Белл ҳақида: “Йилнинг энг илҳомлантирувчи аёли” дея мақола чиқарган. Cosmopolitan журнали эса унга “Қувноқ ва қўрқмас аёл” мукофотини берган.

Белл 2014 йилда Penguin нашриёти билан пазандалик китоби учун шартнома имзолайди. У хайрия акцияларини ўтказиб, турли нодавлат-нотижорат ташкилотларга 300 минг доллар хайрия қилганини айтади. Бу пайтда у ўзидаги саратон “бачадон, талоқ, жигар ва қон тизимига тарқалгани”ни даъво қиларди.

Ёлғон фош бўлди

2015 йилга келиб, Гибсоннинг “саломатлик империяси” қулай бошлади. АҚШ ва Буюк Британияда пазандалик китоби чиқишидан олдин, The Age газетаси мухбирлари унинг ҳикояси уйдирма эканини аниқлади.

8 март куни газета Гибсон хайрияга ваъда қилинган пулларни бермаганини ёзиб чиқди. Кейинроқ унинг исми ҳам сохта бўлиши мумкинлиги ҳақида мақола чоп этилди. Танишлари Гибсоннинг касаллиги ҳақида шубҳаларини айтишди. Малакали нейрохирург эса унинг ташхисга оид гаплари тиббий мезонларга мос эмаслигини билдирди.

Шундан кейин Гибсон барча ижтимоий тармоқлардаги касаллик ҳақидаги постларини ўчириб ташлади. The Whole Pantry иловасининг Facebook ва Twitter саҳифалари, минглаб суратлар йўқ қилинди.

Орадан бир ой ўтиб, Гибсон Woman’s Weekly журналига, кейинроқ 60 Minutes Australia'га берган интервюларида ёлғонини тан олди. Лекин гаплари бир-бирига мос келмас эди: бир интервюсида умуман саратонга чалинмаганини айтган бўлса, бошқасида “бир шифокор нотўғри ташхис қўйгани”ни билдирди.

Бу шов-шувдан кейин Австралиянинг Виктория штати истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бошқармаси текширув ўтказди ва Гибсоннинг тўқиб чиқарилган ташхиси ҳамда хайрия пуллари ҳақидаги даъволари истеъмолчилар ҳуқуқларини бузишини тасдиқлади.

Фош бўлишдан кейинги ҳаёт

2017 йилда Гибсон 410 минг австралия доллари – тахминан 260 минг АҚШ доллари миқдорида жаримага тортилди. Унинг пазандалик китоби сотувдан олинди. Суд Гибсонни қамоқ, мол-мулкни мусодара қилиш ёки бошқача жазо қўллаш билан огоҳлантирганига қарамай, Гибсон 2025 йил март ойи ҳолатига ҳалигача жаримани тўламаган. Полиция 2020 ва 2021 йилларда унинг уйида тинтув ҳам ўтказган, лекин пулни ундира олмаган.

Белл Гибсон фирибгарлиги очилиб қолганидан бери жамоатчиликка камдан кам кўринадиган бўлган. Шунга қарамай, 2020 йилда ижтимоий тармоқларда у ўзини “Sabonty” деб таништириб, Мелбурндаги оромо этник гуруҳи уни ўз таркибига қабул қилгани ҳақида видео чиқарди, лекин гуруҳ раҳбари буни инкор қилди.

The Age газетаси мухбирлари Гибсоннинг фирибгарлик тарихини “The woman who fooled the world” – “Дунёни алдаган аёл” китобида ёзиб чиққан. Айни шу китоб Netflix'да эълон қилинган “Олма сиркаси” сериалига асос бўлган.

Сериал муаллифлари нима дейди?

Албатта, сериалда Белл Гибсоннинг ўзи иштирок этмаган. Сериал муаллифи Саманта Штраусснинг айтишича, Гибсон бу сериалдан ҳеч қанақа моддий манфаатдорлик кўрмайди. Штраусс бу филм орқали Гибсонни оқлаш ниятида эмаслиги, балки унинг оғир болалиги, ёлғонларга ўрганиб қолиши ва машҳурлик чўққисидан қулаши каби жиҳатларини ўрганмоқчи бўлганини айтади.

Сериал саломатлик йўналишидаги инфлюэнcерлар “мўъжизавий воситалар” орқали одамлар соғлигидан пул ишлашини очиб беради.

“Муаммо шундаки, айримлар бу воситаларни кимётерапия ёки тиббий даволаш ўрнига тавсия қилишади. Мана шу – веллнесс саноатининг қоронғи томони”, – дейди The Age мухбири Ник Тоскано.