«Media bozorga tuzatib bo‘lmas moliyaviy zarar yetadi» - Mass-media fondi reklama to‘g‘risidagi qonun loyihasini tanqid qildi

Bayonotda yangi qonun natijasida ayniqsa teleradiokanallar milliardlab so‘m yo‘qotishi mumkinligi alohida ta'kidlangan.

«Reklama to‘g‘risida»gi qonunning yangi tahrirdagi loyihasi o‘tgan oy oxirida Oliy Majlis Qonunchilik palatasida konseptual jihatdan ma'qullangan edi.

Qonun loyihasida tovarlarning takroriy reklamasini bir blokda joylashtirishni taqiqlash taklif qilinmoqda. Biroq, Mass-media fondining bildirishicha, bir mahsulot uchun reklamalarni bitta reklama blokida joylashtirish amaliyoti butun dunyoda qo‘llaniladi va ko‘pincha bu amaliyotga yirik xalqaro reklama beruvchilar (investorlar) murojaat qilishadi.

«Masalan, aksariyat kompaniyalar butun dunyo bo‘ylab imidj reklamasini o‘takazish bilan bir vaqtning o‘zida alohida bozor aksiyalarini faollashtirish uchun ham reklama targ‘ib qiladi. Shu o‘rinda, reklama roliklari, ularning mohiyati va maqsadi har xil bo‘lishi mumkin, ammo mahsulot bir va marketing strategiyasiga ko‘ra, ularni bitta reklama blokiga joylash mumkin», – deyiladi rasmiy munosabatda.

Qonun loyihasida reklamaning umumiy hajmi bir soatlik efir vaqtining 15 foizidan va kunlik efir vaqtining 10 foizidan oshmasligi kerakligini belgilash taklif qilingan. Biroq, Mass-media fondining qayd etishicha, AQSh, Yaponiya va Janubiy Koreya kabi ko‘plab mamlakatlar teleradiokanallarida reklama vaqti cheklanmagan. Yevropa Ittifoqi, Markaziy Osiyo, Indoneziya, Ozarboyjon, Belarus kabi bir qator boshqa mamlakatlarda esa reklama teleradiokanallar kunlik efir vaqtining 20-25 foizidan oshmasligi belgilangan.

«Qonunda uning ta'sir doiralarini aniqlash muhim. Masalan, OAV saylov oldidan nomzodlarning targ‘ibot va boshqa turdagi reklama materiallarini efirga uzatishga va o‘z sahifalarida joylashga majbur bo‘ladi. Bunday holda, ushbu roliklarning hajmi reklama uchun ajratilgan umumiy efir vaqtidan hisoblanmasligi kerak.

Fond 30 daqiqa davom etadigan teleradiodasturlarda OAV tahririyatlariga loyihada ko‘rsatilgan 3 daqiqa o‘rniga 5 daqiqalik reklama blokini joylashtirishga ruxsat berilishi kerak, deb hisoblaydi. Ishonchimiz komilki, hech bir OAV tahririyati tomoshabinlar sonini yo‘qotib, ularning qiziqishlariga zarar keltiradigan reklama bloklarini shakllantirishga yo‘l qo‘ymaydi», – deya qayd etilgan fond bayonotida.

Mass-media fondining hisoblashicha, muayyan tovar va xizmatlarning ijtimoiy ahamiyatini hisobga olgan holda, shaxsiy gigiyena vositalari, tibbiy xizmatlar, ona suti o‘rnini bosuvchi yormalar kabi oziq-ovqat mahsulotlari reklamasiga taqiq qo‘yish zaruriyatini chuqurroq o‘rganish kerak.

«Hozirda reklama beruvchilarni jalb qilishda qiynalayotgan bosma OAVlar ham cheklangan reklama hajmidan sezilarli zarar ko‘radi.

Buning oqibatida O‘zbekistonda reklama uchun talab bozorda mavjud bo‘lgan milliy teleradiokanallar taklifidan ancha yuqori bo‘lishi yuzaga keladi. Natijada esa, reklama beruvchilar sun'iy ravishda chet el telekanallari va xorijiy internet platformalariga surib qo‘yiladi, ularning daromadlari esa O‘zbekiston iqtisodiyotiga kirmaydi va bizda soliq solinmaydi», – deya ta'kidlangan rasmiy bildirishda.

Milliy mass-media fondi reklama to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini buzganlik uchun haddan tashqari yuqori jarimalar qo‘llanilishi norozilikka sabab bo‘layotganiga e'tibor qaratgan.

Qayd etilishicha, fond mart oyida bu qonun loyihasining asosiy tashabbuskori va ishlab chiquvchisi bo‘lgan Monopoliyaga qarshi kurashish qo‘mitasiga taklif va tavsiyalarini yuborgan, biroq bu takliflar parlament muhokamasiga kiritilgan loyihada aks etmagan.

«Fond parlamentning «Reklama to‘g‘risida»gi qonun loyihasini yangi tahrirda muhokama qilish va yanada rivojlantirishga barcha manfaatdor tomonlarni, avvalambor, ommaviy axborot vositalari vakillarini jalb qilishi kerak, deb hisoblaydi.

Agar joiz bo‘lsa, fond loyihaning Oliy Majlis Qonunchilik palatasida bu kabi muhokamasining tashkil etilishida yordam ko‘rsatishga tayyor», – deya yakunlanadi Milliy mass-mediani qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi bayonoti.

Avvalroq qonun loyihasi yuzasidan fikr bildirgan Mass-media fondi raisi Komil Allamjonov deputatlarni o‘zlari qabul qilayotgan qonunlarning oqibatlari haqida o‘ylashga chaqirgandi. «Tuppa-tuzuk ishlab turgan tizimni buzish kimga kerak?» degandi Allamjonov.

Bunga javoban ikki deputat – quyi palata vitse-spikeri Alisher Qodirov va «Yuksalish» harakati raisi Bobur Bekmurodov qonun loyihasi birinchi o‘qishda konseptual jihatdangina qabul qilingani, hali ikkinchi va uchinchi o‘qishlar borligini aytishgandi.