«Россия ва Украина ажалвор ҳужумлар ва қарши ҳужумлар гирдобига тушиб қолди». Ғарб нашрлари фронтдаги жанглар ҳақида нималар ёзмоқда?

The Wall Street Journal: қурол етишмаслиги ва аскарлар етарлича тайёргарликка эга эмаслиги Украина қуролли кучларини боши берк кўчага киритиб қўйиши мумкин

2023 йил баҳорида Украина фронтда кенг кўламли қарши ҳужум бошлаганида ғарблик ҳарбийлар Украина қуролли кучлари Россия қўшинларини босиб олинган ҳудудлардан суриб чиқариш учун керакли даражада тайёргарликка ва қуроллар арсеналига эга эмаслигини билишарди. Аммо улар украинларнинг мардонаворлиги ва топқирлиги ғалаба қозониш имконини беришига умид қилишганди. 

Бу ишонч ўзини оқламади, деб ёзади The Wall Street Journal. Украина қуролли кучлари 2023 йилда кенг кўламли муваффақиятга эришиши эҳтимоли пасаймоқда ва Вашингтон ҳамда иттифоқчилар узоқ давом этадиган урушнинг хавотирли истиқболига дуч келишмоқда, бу эса навбатдаги замонавий қуролларни етказиб бериш ва украин ҳарбийларни қўшимча тайёрлашни талаб этади.

2024 йилда ҳам АҚШ президентлигига сайланиш ниятида бўлган Жо Байден маъмурияти қаршисида Киевга ёрдамни сайловолди кампаниясининг ички мақсадлари билан мувозанатлаштиришдек қийин вазифа турибди. The Wall Street Journal нашри ёзишича, АҚШнинг бундай беқарорлиги Европа етакчиларининг ўзгараётган кайфияти билан тобора фарқланмоқда, европаликлар орасида қитъа хавфсизлиги учун Украинанинг тўлиқ ғалабаси зарур деган ишонч ортиб бормоқда. Шу билан бирга, Европа мамлакатларида бу ғалабани мустаҳкамлаш учун ресурслар етарли эмас. Ғарблик дипломатлар агар Вашингтоннинг қўллови сусайишини сезса, европалик етакчилар Киевни қўллаб-қувватлашни кучайтириши даргумон эканини айтмоқда.

Бир йил муқаддам Украина Россиянинг авиациядан фойдаланиш имкониятлари чекланган қуруқликдаги бесўнақай кучларига қарши юқори даражада мобил, марказлаштирилмаган мудофаадан муваффақият билан фойдаланганди. Ҳозир эса фронтдаги вазият кескин ўзгарган: Украина Россия қўшинларининг ойлар давомида қурилган кучли мудофаа позицияларига юриш қилмоқда. Ғарб ҳарбий доктринасига кўра, мустаҳкам позицияларида ўрнашган рақибга ҳужум қилиш учун сон жиҳатдан камида уч баробар кўпроқ кучларга эга бўлиш ҳамда ҳаво ва қуруқлик қўшинларининг яхши мувофиқлаштирилган комбинациясидан фойдаланиш керак. Ҳарбий таҳлилчи Франц-Стефан Гэди бунинг учун Украинага ресурслар етишмаслигини таъкидлайди.

Бундан ташқари, Украина қуролли кучлари осмонда устунликка эга эмас, бусиз эса мураккаб ҳужум амалиётлари ўтказиш имконсиз. Ҳарбий экспертлар айтишича, ғарбдаги армияларнинг ҳеч бири рақибнинг мустаҳкамланган мудофаасига ҳаводаги устунликни таъминламасдан ҳужум қилмайди. Киевда Американинг Patriot батареялари ёки немисларнинг Gepard каби тизимлари фронт чизиғига яқин жойлаштириш учун етарли эмас. Ҳаво ҳужумидан мудофаа тизимлари етишмаслиги Россия фронт чизиғининг катта қисмида ҳавода устунлик қилишига имкон беради.

Худди шу сабаб туфайли Украина бир неча ой давомида Американинг F-16 самолётлари етказиб берилиши учун ҳаракат қилди. Украиналик учувчилар аллақачон ушбу қирувчи самолётларни бошқариш учун тайёрланмоқда, аммо АҚШ маъмурияти ҳамон бу самолётларни Украинага етказиб бериш бўйича якуний қарорни қабул қилмади. Таҳлилчилар фикрича, самолётларга хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш учун таъминот занжирини яратишга бир неча ой кетади, шунинг учун F-16 самолётларини жанг майдонида 2024 йилдан олдин кутмаслик керак. 

The New York Times: ҳолдан тойган аскарлар, ишончсиз қуроллар — Украина фронтда кўп муаммоларга дуч келмоқда

Россия ва Украина ҳалокатли ҳужумлар ва қарши ҳужумлар гирдобига тушиб қолди, деб ёзади The New York Times. Россия артиллерияси энди яққол устунликка эга эмас, украин кучларининг илгарилаши эса Россиянинг тиғиз миналанган майдонлар билан ҳимояланган мустаҳкам мудофааси туфайли секин кечмоқда. Украина мудофаа урушига яхши мослашганди, аммо Украина қуролли кучларининг ҳужум амалиётларидаги ютуқлари жуда камтарона бўлмоқда.

Кичик ҳудудларни эгаллаш улкан йўқотишлар эвазига жуда қимматга тушмоқда. Украин пиёдалари эндиликда окопларга ҳужум қилишга кўпроқ эътибор қаратмоқда, аммо уларнинг сафларидаги йўқотишлар кам таълим кўрган ва нисбатан кексайган аскарлар ҳисобига тўлдирилмоқда, дея ёзади NYT.

Урушнинг иккинчи йили кетмоқда. Икки армия ҳам истеҳкомлар барпо этиш ва ҳимоялаш ҳадисини олган, шунинг учун хандақларни штурм қилиш Украина қуролли кучлари учун нисбатан муҳим ва хавфли вазифага айланган. Бошқа ихтисослашган кўникмаларга ўргатиш хандақ жанглари фойдасига иккинчи планга ўтган.

Кўплаб украин тузилмалари сафларини муваффақиятли штурмлар ўтказишга қодир бўлган сараланган аскарлар билан тўлдиришда муаммоларга дуч келмоқда. Сафдан чиққанлар ўрнига баъзида ёши ўтиб қолган янги сафарбар қилинганлар келади. «40 ёшли киши яхши пиёда ёки пулемётчи бўлишини кутмаслик керак», — дейди нашр журналистига бўлинмаси ўнлаб аскарларидан айрилган украин командири. Унинг сўзларига кўра, ёшлар нафақат яхши жисмоний тайёргарликка эга бўлади, балки бундай янги аскарлар буйруқларни сўзсиз бажаради ҳам.

Фронтда Украина қуролли кучлари ўқ-дорилар тақчиллигини ҳам ҳис қилмоқда. Бундан ташқари, улар турли мамлакатлардан келмоқда ва снарядларнинг зарба беришдаги аниқлиги бир-биридан кескин фарқланади. Қолаверса, хориждан юборилган айрим эски снаряд ва ракеталарни отишда муаммо чиқиб, техникаларга зарар келтирмоқда ва аскарларни яраламоқда.

Украинлар учун яна бир муаммо россияликларнинг «Ланцет» камикадзе дронлари томонидан туғдирилмоқда. Улар украин артиллерия қисмлари ва механизациялашган бўлинмаларини ўз позицияларини яширишда кенг кўламли чоралар кўришга мажбур қилмоқда. Айрим танкчилар ҳатто ўз минораларига қўлбола зирҳлар пайвандлаб, «Ланцет»ларни тўхтатишга уринмоқда. Украин ҳарбийларининг сўзларига кўра, «Ланцет»ларни уриб тушириш жуда қийин, чунки улар оддий дронлардан кўра, бошқарилувчи авиабомбаларга ўхшайди. Шунингдек, уларни радиоэлектрон кураш воситалари билан ишдан чиқариб бўлмайди, бу борада ҳам россияликлар ҳозирча Украина қуролли кучлари имкониятларидан устунроқ.

The Observer: Ғарб Украина қўшинларини тайёрлашга эътибор қаратиши керак

Ғарбнинг қўллаб-қувватлови Украинага фронтда Россия қўшинларига нисбатан катта устунлик тақдим этди, аммо Киевнинг халқаро ҳамкорлари сўнгги ойлардаги хатоларини баҳолаб, тузатишлари керак, деб ёзади Британия қироллик мудофаа тадқиқотлари бирлашган институтининг (RUSI) уруш олиб бориш бўйича катта илмий ходими Жек Уотлинг.

2022 йил ёзидаёқ Киев украинлар муваффақиятли ҳужум амалиётлари ўтказиш учун нималар кераклигини аниқ кўрсатиб берганди. Бу биринчи навбатда артиллерия, муҳандислик воситалари, тактик ҳаво мудофааси, кўчиб юрувчи мудофаа воситалари (пиёдалар машинаси ва бошқалар) ва ходимларни тайёрлаш. Ҳамкорлар етарли миқдорда артиллерия, снарядлар ва БТРлар етказиб берди, аммо муҳандислик воситалари ва ҳаво ҳужумидан мудофаа тизимлари — камроқ бўлди. Сентябр ойидан Украина ғарб танклари ва зирҳланган пиёдалар машиналари (БМП) сўрай бошлади, аммо иттифоқчилар бу борадаги қарорни фақат январ ойига келиб қабул қилишди ва шу вақтгача унинг фақат бир қисми бажарилди.

Кўп ойлик кечикиш рус қўшинларига «Суровикин линияси» деб аталган, миналанган майдонлар, ҳаво ҳужумидан мудофаа тизимлари ҳамда радиоэлектрон кураш воситалари билан ҳимояланган мудофаа чизиғини барпо этиш учун вақтдан ютиш имконини берди. Бу линия кучли артиллерия ва авиация томонидан ҳам қўллаб-қувватловга эга. Бу эса украиналикларнинг вазифасини анча қийинлаштирди. Украина кучлари турли тайёргарлик ҳолатида бўлган Ғарб тизимларини ўзлаштириш ва ўз ҳарбийларини жуда мураккаб тактик вазиятларда тўғри қарор қабул қилишга тайёрлаш учун икки ойлик муддатга эга бўлди.

Иккинчи муаммо шундаки, украин ҳарбийларини шуғуллантириш жараёни яхши ўйлаб чиқилмаган. Украинада аскарларни индивидуал тайёрлаш мумкин, аммо катта бўлинмалар учун бу имконсиз, чунки полигонлар россияликларнинг зарбалари учун нишон бўлиб қолмоқда. Коллектив тайёргарлик Европа полигонларида ташкил этилади. Аммо украин ҳарбийлари у ерда тўлиқ тайёргарлик олмасликларини айтишган, чунки бу полигонларда НАТО сертификатларини олмаган ўз ҳарбий тизимларидан фойдалана олишмайди. Украина қуролли кучларининг аллақачон мавжуд кучли томонларига эътибор қаратиладиган ўқитиш усулларини жорий қилиш мумкин, аммо бунинг учун ўқув курсларини ишлаб чиқишга украинларнинг ўзларини ҳам таклиф этиш керак бўлади (бунга эса вақт йўқ).

Яна бир муаммо — бюрократик чекловлар. Бу биринчи навбатда, саноат сиёсатида намоён бўлади. 2022 йил июлидаёқ НАТО снарядлари захиралари Украинага етказиб беришни таъминлаш учун етарли бўлмаслиги маълум эди, аммо аъзо мамлакатлар ўқ-дориларни ишлаб чиқариш имкониятларини кенгайтиришга шошилмаяпти — артиллерия қурилмаларини ишлаб чиқишни ҳам. Агар бу муаммо ечим топмаса, ҳозир Украина эга бўлиб турган устунлик барҳам топади, дея хулоса қилган Жек Уотлинг.