Риода жиноий тўдага қарши қонли рейд: полиция амалиёти чоғида 64 киши ҳалок бўлди

28 октябр куни Рио-де-Жанейрода шаҳар тарихидаги энг қонли полиция амалиётини ўтказди. Амалиёт чоғида камида 64 киши ҳалок бўлди, уларнинг 4 нафари полиция. Рио штати ҳукумати сешанба кунги операцияни «Comando Vermelho» — «Қизил қўмондонлик»тўдасига қарши тарихдаги энг йирик рейд деб атади.

Ҳалок бўлганларнинг қанчаси полиция нишонидаги тўда аъзолари, қай қисми эса тасодифан ҳалок бўлган фуқаролар экани аниқ эмас.

Рио губернатори Клаудио Кастро «нарко-террористик тузилмаларга қарши қатъий турамиз», дея баёнот берди. Унинг айтишича, операция шаҳарнинг халқаро аэропорти яқинида, камбағал ва зич аҳоли яшайдиган ҳудудлар — Рио фавелаларида ўтказилган.

Риодаги Алемао ва Пенҳа фавелалари — денгиз бўйидаги тепаликларда жойлашган камбағал ва зич аҳоли яшайдиган ҳудудлар ҳисобланади.

«Сешанба куни эрта тонгда осмонни тутун қоплаган — жангарилар зирҳли машиналар ҳаракатини тўсиш учун автомобилларни ёқиб юборган, тўхтовсиз отишмалар эса шаҳар манзараси фонида янграган», дейди гувоҳлардан бири Reutersʼга.

Полиция тарқатган видеоларда гумондорлар полицияга қарши гранаталар билан жиҳозланган дронлардан фойдаланаётгани акс этган. Тасвирларда шунингдек, қуролланган шахсларнинг ўрмонзор томонга қочиб кетаётгани кўрсатилган.

Бразилия расмийларига кўра, операцияда 2 500 нафар ходим иштирок этган ва икки ойдан ортиқ вақт давомида режалаштирилган. «Бу операция мамлакатдаги энг йирик жиноий тўданинг кенгайишини тўхтатишга қаратилган бир йиллик терговнинг якуний босқичи бўлди. Полиция тўда билан алоқаси бор деб гумон қилинган 81 кишини қўлга олди», деди расмийлар.

Бундан ташқари, гиёҳвандлик савдосида айбланаётганлар ва уларнинг пул ювиш схемаларига қарши операциялар учун 250 та тинтув ордери берилган.

Вайрона ва тартибсизлик сешанба куни Рио чекка туманларининг бошқа қисмларига ҳам тарқалди; тўда аъзолари йўлларни тўсиш учун автобусларни қўллашган. Университетлар дарсларни бекор қилди, автобус компаниялари қатновни тўхтатди ва халқаро аэропорт томон олиб борувчи йўл ҳам ёпилди.

Штат ёрдамга муҳтож

Губернатор Кастро ушбу воқеани «уюшган жиноятчиликка қарши урушнинг» бир қисми сифатида тасвирлаб, Президент Лула да Силвани танқид қилди. У Рио гиёҳвандлик тўдалари билан курашда ёрдамга муҳтож экани, бироқ федерал ҳукумат унинг ёрдам сўроқларини рад этганини айтди.

«Рио-де-Жанейро бугун бу курашда буткул ёлғиз. Бундай уруш учун бизда янада кўпроқ ёрдам бўлиши керак эди, эҳтимол ҳатто қуролли кучлардан ҳам», — дея губернаторнинг сўзларини келтирмоқда New York Times.

Луланинг адлия вазири эса губернаторнинг даъволарини рад этди. У сўнгги икки йил давомида штатда уюшган жиноятчиликка қарши ўнлаб қўшма операциялар ўтказилганини таъкидлади.

Тадбирга тайёргарлик

Аслида, полиция Риода кўп маротаба йирик тадбирлар олдидан жиноятчи гуруҳларга қарши кенг кўламли операциялар ўтказиб келади. Шаҳарда илгари: 2016 йилги Олимпиада ўйинлари, 2024 йилги G20 саммити ва июль ойида БРИКС саммити олдидан ҳам шундай тадбирлар ўтказилган.

28 октябрдаги операция — БМТнинг иқлим саммити доирасидаги тадбирлари бошланишидан олдин ўтказилди.

Келаси ҳафта Рио иқлим ўзгаришига қарши курашаётган мерлар иштирокидаги C40 глобал саммитига ва «Earthshot» мукофоти тадбирига мезбонлик қилади. Бу дастур – ноябрда Amazon минтақасида ўтказиладиган БМТнинг COP30 иқлим саммитига тайёргарликнинг бир қисмидир.

Фуқаролик жамияти фаолларига кўра, ҳарбий услубдаги операцияда қурбонлар сони кўп бўлган холос. «Лекин бу бутунлай муваффақиятсиз ёндашув, чунки у гиёҳвандлик ишлаб чиқариш занжиридаги ҳақиқий бўғинларни нишонга олмайди», дейди Хавфсизлик бўйича «Cou da Paz» маркази ижрочи директори Каролина Рикардо.

Ўлимлар сони кўп бўлган бу операция – одатда полиция ва тўдалар ўртасидаги қонли тўқнашувларга кўниккан Риода ҳам кўпчиликни ларзага солди. Хусусан, 2021 йилда айнан шу криминал гуруҳга қарши ўтказилган операцияда 28 киши вафот этганди.