Украина Россиянинг «яширин флоти» танкерларига ва Новороссийскдаги терминалга зарба берди

Украина денгиз дронлари Қора денгизда Россиянинг «яширин флоти»га мансуб бўлган нефт ташувчи иккита танкерига зарба берди, бу ҳақда Украина расмийлари хабар берди. Ижтимоий тармоқларда тарқалган видеоларда дронлар кемаларга яқинлашиб келгани ва кейин портлаш рўй берганини кўриш мумкин. Бу вақтда Қозоғистон Новороссийскдаги Каспий қувурлари консорциумининг нефт терминалига берилган зарба юзасидан норозилик билдирди.

Туркия ҳукумати маълумотига кўра, ҳужум оқибатида «Кайрос» ва «Вират» номли танкерлар шикастланган, Гамбия байроғи остида ҳаракатланган бу кемалар Украинага босқин туфайли қўлланган халқаро санкцияларни четлаб ўтган ҳолда Россия нефтини ташигани учун Буюк Британия ва Евроиттифоқ санкциялари рўйхатида бўлган.

Уларнинг иккиси ҳам жума куни Туркия соҳиллари яқинида ҳужумга учраган, хабарларга кўра, «Вират»га шанба куни такрорий зарба берилган.

Туркия транспорт ва инфратузилмалар вазирлиги шанба куни тонгида кема «яна бир бор ҳужумга йўлиқиб, ўнг бортида шикастланиш қайд этилгани»ни хабар қилди. «Бортда ёнғин йўқ, экипаж аъзолари ўзини яхши ҳис қилмоқда. Қутқарувчилар кемадан хавфсиз масофада турибди. Кеманинг ҳолати барқарор», – дейилади баёнотда. Жабрланганлар ҳақида хабар берилмаган.

Туркия ҳукумати кемаларга ёрдам кўрсатилганини маълум қилди ва «Кайрос»даги ёнғинни ўчиришга уринаётган икки катери акс этган видеони эълон қилди.

Украина Хавфсизлик хизматининг исми ошкор этилмаган ходими иккала танкер ҳам бўш бўлганини маълум қилди – улар нефт тўлдириш учун Россиянинг Новороссийскдаги денгиз терминали томон кетаётганди.

«Украина Хавфсизлик хизмати Россиянинг Украинага қарши уруш олиб бориш учун молиявий имкониятларини қисқартиришга қаратилган фаол ҳаракатларини давом эттирмоқда. Sea Baby денгиз дронлари қарийб 70 млн долларлик нефтни таший оладиган ва Кремлга халқаро санкцияларни айланиб ўтишда ёрдам бераётган кемаларни сафдан чиқарди», – дея хабар берган BBC Украина хизматининг махсус хизматлардаги манбаси.

Туркия ҳукумати Украинанинг танкерларга ҳужумларини қоралади. ТИВ матбуот котиби Онку Кечели ҳужумлар Туркия иқтисодий зонаси ҳудудида содир бўлгани ҳамда «минтақадаги кема қатнови, ҳаёт, мулк ва экологик хавфсизликка жиддий таҳдид солгани»ни айтди.

Кечели шанба куни кечқурун ижтимоий тармоқда эълон қилган постида Туркия Украинадаги уруш Қора денгизга тарқалишининг олдини олиш ва Туркиянинг иқтисодий манфаатларини ҳимоя қилиш учун «тегишли томонлар» билан музокаралар олиб бораётганини қўшимча қилди.

«Кайрос» Қора денгизнинг жануби-ғарбий қисмида, «Вират» эса унинг марказий қисмида ҳужумга учраган.

Украина ҳарбийлари уруш бошидан буён кўп марта Россия кемаларига муваффақиятли зарбалар бериб келади, сўнгги йилларда бу ҳужумлар денгиз дронлари орқали амалга оширилмоқда. Лекин бунгача Украина операциялари асосан Қора денгизнинг шимолий қисми билан чекланар эди.

«Яширин флот»га илк зарба

Мавжуд маълумотларга кўра, ҳужумга йўлиққан икки кема ҳам Россиянинг «яширин флоти» таркибига кирган (Москва бундай кемалардан ғарб санкцияларини четлаб ўтган ҳолда савдо қилиш учун фойдаланади). Лондон фонд биржасига кўра, икки танкер ҳам санкциялар остидаги кемалар рўйхатида бўлган.

Санкциялардан қочишга алоқадор одамлар ёки ташкилотларни кузатадиган OpenSanctions маълумотлар базаси ҳам бу кемаларни Россия санкцияларни четлаб ўтиш учун фойдаланадиган флотнинг бир қисми сифатида тасвирлайди.

Яширин флот асосан эски танкерлардан иборат бўлиб, улардан кўпчилигининг эгаси кимлиги ноаниқ ва суғурта бўйича муаммолари бор.

Россия яширин флотининг икки танкери портлатилиши – Украина Хавфсизлик хизмати махсус операцияси бўлди, деб ёзган «РБК-Украина», «Бабел» ва Украинадаги бошқа нашрлар аноним манбага таянган ҳолда.

Ҳужумда Украина Хавфсизлик хизмати томонидан тайёрланган Sea Baby денгиз дронлари қўлланган.

Бу ҳужумлар Украинанинг Қора денгизда Россия нефтини ташийдиган кемалар нафақат ғарб санкциялари, балки тўғридан тўғри ҳужум нишонида экани ҳақидаги огоҳлантириши сифатида баҳоланмоқда.

Новороссийск портига ҳужум

Шу билан бирга, шанба куни Новороссийск портида денгиз дронлари Каспий қувурлари консорциумига (КТК) тегишли денгиз инфратузилмаси объектларига ҳужум қилди, деб хабар берди Қозоғистон ҳукумати ва компания матбуот хизмати.

Reutes агентлиги эслатишича, ушбу консорциум Россия, Қозоғистон ва АҚШ тузилмаларига тегишли. Консорциум Каспий магистрал нефт қувуридан фойдаланади, у орқали Қозоғистонда қазиб олинган нефтнинг қарийб 80 фоизи ташилади (ўтган йили бу мамлакат 68,6 миллион тонна нефт экспорт қилган).

Нефт қувури Ғарбий Қозоғистондаги конлардан Новороссийскка боради. Унинг асосий мақсади Қозоғистон нефтини ҳайдаш бўлса-да, у Россияда қазиб олинган нефтни ҳам етказиб беради, деб таъкидлайди Reuters.

КТК баёнотида айтилишича, зарба натижасида причал қурилмаларидан бири жиддий шикастланган ва «фойдаланиш учун яроқсиз ҳолатга келган».

«Юклаш ва бошқа операциялар тўхтатилди, танкерлар КТК акваториясидан ташқарига олиб чиқилди. КТК ходимлари ва пудратчилар орасида жабрланганлар йўқ», – дейилади компания баёнотида.

Қозоғистон Ташқи ишлар вазирлиги зарба юзасидан протест билдирди.

«Биз содир бўлган воқеани Қозоғистон Республикаси ва Украина ўртасидаги икки томонлама муносабатларга путур етказувчи ҳаракат деб ҳисоблаймиз ва Украина томонидан келажакда бундай ҳодисаларга йўл қўймаслик учун самарали чоралар кўрилишини кутамиз», – дейилади баёнотда.

Қозоғистон ташқи ишлар вазирлиги расмийси Айбек Смадияров бу ҳужум «фаолияти халқаро ҳуқуқ нормалари билан кафолатланган фуқаролик объектига қарши уюштирилган учинчи тажовуз акти бўлгани», Қозоғистон энергия таъминотининг барқарорлиги ва узлуксизлигини сақлаб қолиш тарафдори эканини қайд этган.

Украина Ташқи ишлар вазирлиги Киев «Қозоғистон Республикасининг Каспий қувурлари консорциуми инфратузилмаси бўйича хавотирини инобатга олиши»ни билдириб жавоб қайтарди.

«Украина томонининг ҳеч қандай ҳаракати Қозоғистон Республикаси ёки бошқа учинчи томонларга қарши қаратилмаганини таъкидлаймиз – Украинанинг барча саъй-ҳаракатлари БМТ Низомининг 51-моддасида кафолатланган ўзини ўзи мудофаа қилиш ҳуқуқини амалга ошириш доирасида Россиянинг кенг кўламли тажовузини қайтаришга қаратилган», – дейилади Украина ТИВ баёнотида.

«Украина мудофаа кучлари тажовузкорнинг ҳарбий-саноат салоҳиятини тизимли равишда заифлаштирмоқда ва уни жиноий босқинчилик урушини олиб бориш ва одамларимизни ўлдириш учун маблағлардан маҳрум қилмоқда – Украина тажовузкорнинг зарбалари ва ҳужумларига жавобан зарба бермоқда», – дея таъкидлаган Украина ташқи сиёсат идораси.

Украина ҳарбийлари Новороссийск портига аввал ҳам бир неча бор ҳужум қилиб, ҳарбий кемаларни нишонга олганини маълум қил. Каспий қувурлари консорциуми терминали ҳам зарбага учраган ва бу унинг фаолиятини тўхтатиб қўйганди.