“Халқнинг ҳақидан қўлингизни тортинг, ҳоким бобо!” - Яккабоғнинг Қайрағочидан мурожаат

Бугун халқимизда “Ташаббусли бюджет” ҳақида тушунча ва тасаввур деярли шаклланиб бўлди. Ушбу лойиҳада иштирок этиш, овоз тўплаш саргузаштлари ва ғолибларнинг қай даражада қувонганига гувоҳ бўлиб келяпмиз. Ғолиблик ҳақиқий байрамга айланиб кетяпти, чунки кўп йиллик қийинчиликлар тугаб, қайсидир муаммонинг ечимига умид боғланмоқда. Бироқ ғолиб бўлишнинг ўзи етарли эмаслигини “Яккабоғ тажрибаси” мисолида кўрдик.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Қашқадарё вилояти Яккабоғ тумани Қайрағоч маҳалласи аҳли 2025 йилда “Ташаббусли бюджет”нинг иккинчи мавсумида ғолиб бўлишди. Улар 4644 та овоз тўплашди.

Овоз бериш мавсумида бозорлар, аҳоли гавжум жойларда одамларимиз овоз сотиб олишади. Ўтган-кетганларга ялинишади, маҳалласи учун курашишади. Демак, қайрағочликларга 4644 та овоз тўплаш қанчалик машаққатли меҳнат ва бу йилги ҳисоб-китобларга кўра, 120-130 миллион сўмга тушган.

Ниҳоят, маҳалла учун мавжуд сув иншоотларини таъмирлаш ва қўшимча тўртта артезиан қазиш учун 1,5 миллиард сўм ажратиладиган бўлди.

Туманнинг бу ҳудудида ичимлик сувига бўлган эҳтиёж анча баланд. Давлат томонидан тортиб келинган тоза сув аҳолига етмайди. Одамларнинг айтишича, бир неча соатлаб кутиш эвазига икки-уч сатил ичимлик суви олишга улгуришади. Сувга навбатда турганларнинг азоби ва машаққатини очиғи, иссиққина креслода ўтириб, зарурат бўлганда шунчаки, жўмракни бураб ташналигини қондираётган қатлам чуқур ҳис қилмаслиги мумкин албатта.

Бироқ ҳозирги кунга келиб, лойиҳа амалга ошмай қолиш эҳтимоли пайдо бўлмоқда.

Яккабоғ ҳокимияти масъуллари аҳоли билан учрашиб, ҳудуд ерости суви ичишга яроқсиз, деган совуқ хабарни етказган. “Сизларга артезиан қуриб бериш ўрнига бошқа нарса қилиб берайлик, масалан кўчаларингизни асфалт қилиб берамиз”, деган таклиф билдирилган.

Қайрағочликлар таклифни рад қилишган. Одамлар асфалтда, тоза ва текис йўлда юришни исташади албатта, лекин сув бўлмаганидан кейин равон йўллар ҳам унчалик татимас экан.

Kun.uz Яккабоғ ҳокимининг қурилиш масалалари бўйича ўринбосари Элбек Бекнаев билан боғланди. Ҳоким ўринбосари ерости суви истеъмолга яроқсиз, шу сабабли ичимлик суви ўрнига аҳолининг таклифини инобатга олиб, томорқасини суғориш учун бошқа лойиҳани амалга оширмоқчимиз. Бу лойиҳани амалга ошириш бўйича Халқ депутатлари туман кенгашининг қарори тайёрланмоқда, деди.

Депутатлар ҳам бу масалани кечиктириб ўтиришмабди, 2025 йилнинг 15 декабр куни ушбу лойиҳани тасдиқлаб қўя қолишибди.

Энди мавзуга яна бир қадам чуқурроқ кирамиз. Ҳолатнинг ажойиблиги шундаки, агар сув қудуқлари томорқа суғориши учун ажратилган тақдирда ҳам аҳоли ўша сувни ичимлик суви сифатида истеъмол қилаверади. Ошириб юбордингиз, дейишингиз мумкин албатта, аммо асосларимиз бор. Чунки шу пайтгача ҳам маҳаллада қудуқларни қазишга имконияти етарли бўлган одамлар экспертиза хулосаси бўлмаса ҳам ерости сувини истеъмол қилиб келмоқда. Ўлиб қолишаётгани йўқ, касал бўлишаётгандир, аммо ҳозирча бу яроқсиз сувдан эмас, ҳарқалай қоғозларда шунақа. Бу ҳолатнинг саломатлик учун хавфини ҳеч ким назорат қилаётгани ҳам йўқ аслида.

Шунингдек, маҳалладаги 39-умумтаълим мактаби ўқувчилари ҳам артезиан сувини истеъмол қилмоқда. Қўшни Чуброн қишлоғида эса, эътибор қилинг, давлат қазиб берган артезиан сувини ҳам боғча болалари истеъмол қилаётгани айтилмоқда. Ўша ҳудуд суви бўйича ҳам хулоса олинганмикан ёки Яккабоғнинг боғча болалари терминатордек чидамлими? Буни ўзлари келишиб олишар, албатта.

Дўстлар, ҳали тугамади, хулосадан олдин ечим ҳақида гапирмоқчимиз. Хўш, Яккабоғнинг бу ҳудудида ичимлик суви муаммосини бартараф этишнинг иложи йўқми? Бор, ишонаверинг, бор экан. Буни қаердан била қолди, деб ўйлаяпсизми? Яккабоғ ҳокимияти илгари сураётган ўша машъум хулосадан.

Демак, бундай. Ҳудуд суви истеъмолга яроқсиз эканлигига асос сифатида кўрсатилаётган ўша хулоса ҳақида маълумот берамиз.

Гидрогеологик хулосани эътибор билан ўқиб чиқдик. Унда ерости суви мутлақ яроқсиз, дейилмаган. Яккабоғ ҳокимияти бу ерда хулосани ҳам, аҳолининг фикр ва эҳтиёжини ҳам инобатга олмагани маълум бўлди.

Хулосага кўра, ҳудуддаги ерости суви “Ичимлик суви” стандарти талабларига жавоб бермайди. Минерализация ва умумий қаттиқлик даражаси ҳам ичимлик учун ноқулай. Эътибор қилинг, шу сабабли қудуқдан сув олишда чучуклаштирувчи ускуна қўлланиши, яъни сувни тозалаш орқали фойдаланиш тавсия қилинмоқда. Фақатгина лойиҳачи лойиҳани тайёрлашда масаланинг шу томонларини инобатга олса, кифоя. Шу орқали сув сифати ва хавфсизлигини таъминлаш мумкин бўлади.

Айтиш лозимки, Яккабоғ тумани ҳокимияти хулосани атай нотўғри талқин қиляпти ёки ишнинг осон битишини ўйламоқда. Муаммони бартараф этиш эмас, устига хашак ташлаб қўйишни афзал кўришмоқда. Халқ сайлаган депутатларимиз эса индамайгина халқнинг муаммосини ечмайдиган лойиҳани тасдиқлаб юборишмоқда.

Хулоса ўрнида кўплаб саволларни келтирмоқчимиз.

Йил охирлаяпти, “Ташаббусли бюджет”да қайрағочликлар ютиб олган маблағларнинг тақдири нима бўлади? Келгуси йилда ушбу маблағни сарф қилишда қонунчиликка кўра, муаммолар юзага келмайдими?

Ушбу лойиҳа овозга қўйилмасидан аввал уни амалга ошириш имкониятлари нега мутасаддилар томонидан ўрганилмаган? Ҳудуд геологияси, сарфланадиган маблағ миқдори нега инобатга олинмаган?

Борингки, Яккабоғ ҳокимияти ҳозир яна қандайдир қўшимча харажатлардан қочиб, ичимлик суви эмас, аҳолининг иродаси ва “Ташаббусли бюджет” лойиҳасининг қоидаларига қарши борган ҳолда томорқа суви чиқариб берганда, масала ечиладими? Албатта йўқ, одамлар яна номаълум муддатга мана шундай оғир турмуш ва ҳаётга маҳкумлигича қолаверади!

Умид қиламизки, Яккабоғ тумани ҳокимлиги мутахассислар берган хулосани яна бир бор эътибор билан ўқиб чиқади ва лойиҳани ўзларига маъқул вариантда эмас, одамларнинг ҳақиқий эҳтиёжи ҳамда талабига мос тарзда амалга оширади.

Kun.uz мавзуга яна қайтади.

Исомиддин Пўлатов, Kun.uz