Россия Тергов қўмитаси AZAL самолёти ҳалокати бўйича терговни тўхтатди

Россия Тергов қўмитаси Azerbaijan Airlines авиакомпанияси самолёти ҳалокати бўйича терговни тўхтатди. Ушбу самолёт РФ ҳаво ҳудудида олган зараридан кейин Қозоғистонда ҳалокатга учраган эди. Бу ҳақда Озарбойжон ташқи ишлар вазири Жейхун Байрамов маълум қилди, унинг сўзларини озар ОАВ келтирмоқда.

Озарбойжон ТИВ раҳбарининг айтишича, Боку Россия Тергов қўмитаси раиси Александр Бастрикиндан расмий хат олган. Ҳужжатда терговни тўхтатиш ҳақида хабар қилинган. Байрамов бундай қадам Озарбойжон томонида “жуда жиддий саволлар”ни келтириб чиқараётганини билдирди.

Бундан олдин Қозоғистон Транспорт вазирлиги 2024 йилда рўй берган Azerbaijan Airlines самолёти ҳалокати бўйича терговнинг янги материалларини эълон қилган эди. Оралиқ ҳисобот фожиа бир йиллиги муносабати билан оммага тақдим этилган бўлиб, бир нечта экспертиза маълумотларини ўз ичига олади.

Қозоғистон идораси маълумотларига кўра, ҳаво кемасидаги шикастлар комиссиянинг дастлабки хулосаларига биноан жанговар қисмнинг “зарар етказувчи элементлари” таъсири оқибатида юзага келган бўлиши мумкин. Бироқ ҳужжатда таъкидланишича, уларнинг қайси томонга тегишли эканини аниқлашнинг иложи бўлмаган.

2024 йил 25 декабр тонгида Azerbaijan Airlines’нинг Embraer E190 йўловчи самолёти Бокудан Грознийга парвоз қилган. Грознийда қўнишга бир неча муваффақиятсиз уринишдан сўнг экипаж Ақтау аэропортига йўл олишга қарор қилган. Самолёт аэродром устида икки марта айланганидан кейин учиш-қўниш йўлаги яқинида қулаган ва ёнғин чиққан.

Бортда 67 киши бўлган: 62 нафар йўловчи ва 5 нафар экипаж аъзоси. Ҳалокат оқибатида 38 киши ҳалок бўлган. 29 киши тирик қолган, жумладан экипажнинг икки аъзоси ҳам.

Авариядан кейин самолётнинг сақланиб қолган дум қисми элементларида, бошқа қисмларида кўплаб тешиклар аниқланган. Тирик қолган йўловчилар Грозний осмони устида ҳавода портлаш овозларини эшитганини айтган. Мутахассислар шикастланиш хусусияти ҳаво мудофааси воситаларининг зарар етказувчи элементлари таъсирини кўрсатиши мумкинлигини таъкидлаган.

Озарбойжон ҳокимияти ва авиакомпания ҳалокат сабаби ташқи жисмоний ва техник таъсир бўлганини билдирган. Бокудаги манбалар маълумотича, дронлар фаоллиги даврида самолёт “ер–ҳаво” ракетаcи билан зарарланган, алоқа тизимлари эса радиоэлектрон кураш воситалари орқали ишдан чиқарилган бўлиши мумкин.

Ҳалокатдан бир неча кун ўтгач, РФ президенти Владимир Путин Озарбойжон президенти Илҳом Алиевдан узр сўраган. Путин фожиа РФ ҳаво ҳудудида, Украина дронлари ҳужумларини қайтариш фонида рўй берганини айтган. Бироқ Москва тўғридан тўғри равишда ҳалокат Россия ҳаво мудофааси воситалари иши оқибати эканини тан олмаган.

Озарбойжон президенти эса ўз навбатида самолёт корпусидаги шикастлар ва йўловчилар яраланишларининг характери ташқи таъсир фактни тасдиқлашини билдирган. Алиев Россиядан масъулиятни тан олишни, айбдорларни жазолашни ва жабрланганларга компенсация тўлашни талаб қилган. Кейинроқ у Боку версиясига кўра, самолёт аввал радиоэлектрон кураш воситалари билан ишдан чиқарилган, сўнг ердан ўққа тутилиши натижасида жиддий шикаст олганини аниқлаштирган.

2025 йил октябрида Путин Украина Қуролли кучлари дронлари Россия ҳаво ҳудудига кириб келганидан кейин самолётга яқин жойда Россиянинг икки ракетаcи портлаганини тан олган.